Ένα ήσυχο ανοιξιάτικο Σάββατο έτυχε να είμαι σπίτι και να δω με τον μπαμπά μου το Moon (2009), μια ιδιαίτερη science fiction ταινία με το χαρισματικό Sam Rockwell. Μου φάνηκε καλογυρισμένη, συγκινητική, λακωνική για το είδος αλλά έξυπνη. Αντίθετα, του μπαμπά μου του φάνηκε εντελώς αδιάφορη, βαρετή, ίσως άστοχη. Απόρησα, αλλά δεν το συζήτησα πολύ. Λίγες μέρες μετά, είδαμε μαζί μια γαλλική αστυνομική του 2012, το Lookout. Ο μπαρουτοκαπνισμένος μπάτσος Daniel Auteil απέναντι στον ευαίσθητο ελεύθερο σκοπευτή Mathieu Kassovitz και τους ληστές τραπεζών κολλητούς του. Ακούγεται ενδιαφέρον, αλλά ούτε να το σκέφτεστε! Μιλάμε για έναν αχταρμά ξεχωριστών υποθέσεων που δεν κολλάνε μεταξύ τους και δεν καταλήγουν πουθενά και μια μέτρια κινηματογράφηση, τόσο από άποψη σκοπιάς όσο και μοντάζ. Με λίγα λόγια, μια κοινώς αποδεκτά κακή ταινία. Με το που πέφτουν, λοιπόν, οι τίτλοι τέλους ακούω τον μπαμπά μου να λέει: «Ωραία ταινία» και παγώνω. Μα πώς γίνεται; Πώς γίνεται να θεωρεί αυτήν καλή ταινία και να σνομπάρει με σθένος το Moon που ήταν από κάθε άποψη ανώτερο;
Τις επόμενες μέρες το σκεφτόμουν συνεχώς. Δε μπορούσα να εξηγήσω τις απόψεις του, μέχρι που θυμήθηκα το εξής: δίσταζε να δούμε το Moon επειδή ήταν sci-fi ενώ διάλεξε το Lookout λέγοντας: «Οι γαλλικές αστυνομικές είναι πάντα καλές». Και τότε μου ήρθε. Ήταν τόσο σίγουρος από πριν πως η μία θα του αρέσει και η άλλη όχι που σχεδόν δεν τις είδε. Παγιδεύτηκε σ’ αυτό που θεωρεί πως είναι το γούστο του και η κατάληξη ήταν προδιαγεγραμμένη.
Η σκέψη αυτή με οδήγησε σε αντίστοιχες φράσεις που έχω πει ή έχω ακούσει από άλλους. «Οι ρομαντικές κομεντί είναι σαχλές», «Τα κινούμενα σχέδια είναι για παιδάκια», «Τα μιούζικαλ είναι βαρετά», «Οι ταινίες φαντασίας είναι πολύ ψεύτικες», «Οι κοινωνικές είναι επιτηδευμένες και σοβαροφανείς» ή ακόμα «Το αμερικάνικο σινεμά είναι για χαζούς» και «Το ευρωπαικό σινεμά είναι για ψευτοκουλτουριάρηδες». Φράσεις που τις επαναλαμβάνουμε τόσο συχνά που τείνουμε να τις πιστέψουμε. Φράσεις που μας αποτρέπουν απ’ το να δώσουμε ευκαιρίες σε ένα φιλμ απλά και μόνο επειδή ανήκει σε ένα είδος που έχουμε πειστεί πως δε μας ταιριάζει.
Δε λέω πως αυτό δεν είναι φυσιολογικό. Οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη να τοποθετούμε τις πληροφορίες σε κουτάκια για να μην παθαίνουμε σύγχιση απ’ τον τεράστιο όγκο τους. Ο διαχωρισμός ανάμεσα σ’ αυτά που σ’ αρέσουν κι αυτά που αποφεύγεις είναι μέρος της ταυτότητας σου και τον έχεις ανάγκη για να αναγνωρίζεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη το πρωί. Μάλιστα, σου γλιτώνει χρόνο και χρήμα αφού με τον καιρό μαθαίνεις να κινείσαι στα δοκιμασμένα μονοπάτια, τις σίγουρες λύσεις. Γιατί να παραγγείλεις σαλιγκάρια στο εστιατόριο αφού σου έφτιαξε η μαμά σου πριν τρία χρόνια και δε σου άρεσαν; Μπορείς κάλλιστα να παραγγείλεις μια μακαρονάδα και να είσαι εντάξει.
Μήπως όμως αυτή η σιγουριά σου σε περιορίζει αντί να σε προστατεύει; Τα σαλιγκάρια της μαμάς σου δεν φτιάχτηκαν με τα ίδια υλικά, με την ίδια τεχνική ή με τον ίδιο σκοπό όπως του μαγαζιού. Άλλωστε, η μαγειρική όπως κι ο κινηματογράφος κουβαλάνε πάντα την υπογραφή του δημιουργού. Ίσως τότε ήταν χαλασμένα ή είχαν μείνει καιρό εκτός ψυγείου, ίσως παράπεσε αλάτι. Ίσως όταν δοκίμασες να μην ήσουν καν ο ίδιος άνθρωπος με σήμερα, ίσως οι γευστικοί σου κάλυκες εκτιμήσουν τώρα κάτι που παλιά δε μπορούσαν. Δεν είναι κρίμα να χάσεις μια πιθανή απόλαυση λόγω μιας κακής εμπειρίας ή της παγιωμένης άποψης ότι τα σαλιγκάρια γενικά είναι αηδιαστικά;
Δεν προσπαθώ να σε πείσω να ξεχάσεις όσα ξέρεις και να προσκυνήσεις τα σαλιγκάρια. Σου ζητάω μόνο να κάτσεις να σκεφτείς τις φορές που έδωσες όντως ευκαιρία σε κάτι διαφορετικό και -ω, τι έκπληξη!- αποζημιώθηκες. Τώρα που είναι τόσο εύκολη και γρήγορη η παρακολούθηση αμέτρητων ταινιών, γιατί να μην το εκμεταλλευτείς; Απλώς θυμήσου να κρατήσεις τα αυτιά και τα μάτια σου ανοιχτά και να μην απογοητευτείς στην πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια. Νόμιζα ότι βαριέμαι τα μιούζικαλ, μέχρι που είδα το La la land και μου άρεσε το Raw, παρά την αηδία μου για τα splatter. Λίγα χρόνια πριν κορόιδευα τον φίλο μου που πρότεινε ασπρόμαυρες ταινίες και τώρα οι 12 ένορκοι είναι σήμα κατατεθέν της ζωής μου. Αυτό το μήνα, λοιπόν, σκοπεύω να αγνοήσω το φόβο μου και να δω το A Quiet Place. Εσύ τι θα κάνεις;
