Το αδιαμφισβήτητο σημείο αναφοράς στη καριέρα του Μεξικανού σκηνοθέτη και μάστερ των κινηματογραφικών ειδών, Guillermo Del Toro, είναι το ζοφερό και συνάμα παραμυθένιο Pan’s Labyrinth. Έντεκα χρόνια μετά ο σκηνοθέτης μας δίνει μια ταινία στο ίδιο πνεύμα με το αριστούργημά του, η οποία τυχαίνει να είναι και η καλύτερη ταινία του έκτοτε. Όχι βέβαια ότι αυτό σημαίνει και πολλά, καθώς οι μέχρι τώρα ταινίες του παρουσίαζαν μια πληθώρα προβλημάτων. Τα προβλήματα μπορεί να μην λείπουν από το The Shape of Water, αν και εδώ οι αρετές του αντισυμβατικού ρομάντζου επισκιάζουν σε μεγάλο βαθμό τα ελαττώματα του. Η ηρωίδα της ταινία μας, Elisa, είναι μια κουφή καθαρίστρια που δουλεύει, μαζί με την ιδιαίτερα ομιλητική μαύρη φίλη της, σε μια υπόγεια μυστική εγκατάσταση ερευνών, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η ρουτίνα της θα διαταραχθεί όταν μεταφερθεί στη μονάδα τους ως επικεφαλής, ο σαδιστικός Strickland, ο οποίος φέρνει μαζί του ένα μυστηριώδες αμφίβιο πλάσμα (εκτιμώ αφάνταστα το ότι χρησιμοποίησαν κυρίως πρακτικά εφέ γι’αυτό). Η Elisa θα προσπαθήσει να προσεγγίσει το πλάσμα και δεν θα αργήσει να αναπτύξει μια δυνατή σύνδεση μαζί του, ενώ παράλληλα ο Strickland συνεχίζει να το βασανίζει με κάθε ευκαιρία.
Παρότι η ταινία λαμβάνει χώρα στην Βαλτιμόρη των 60s, έρχεται πολύ πιο κοντά σε ένα παραμύθι όπως η Πεντάμορφη και το Τέρας, παρά σε ένα κατασκοπευτικό δράμα του Ψυχρού Πολέμου. Η παραγωγή δίνει στις υπόγειες εγκαταστάσεις την όψη ενός βυθισμένου πλοίου, ενώ φθορίζοντα χρώματα που κυριαρχούν τόσο στη πόλη όσο και υπογείως, δίνουν την αίσθηση μιας σουρεάλ ατμόσφαιρας. Ο Del Toro μάλιστα χρησιμοποιεί με έξυπνο τρόπο την αντίθεση ανάμεσα στο πράσινο και στο κίτρινο. Αρκετές φορές στη ταινία υπονοείται ότι το πράσινο είναι το χρώμα του μέλλοντος. Έτσι το σπίτι της πρωταγωνίστριας μας, η οποία μαζί με τους φίλους της είναι μπροστά από την εποχή της, είναι ντυμένο στα πράσινα. Αντίθετα το προαστιακό σπίτι του Stickland λάμπει από ένα αρρωστημένο κίτρινο, το οποίο συμβολίζει το παρελθόν.
Κάθε τοποθεσία της ταινίας είναι τόσο επιμελώς διαμορφωμένη, που νιώθεις ότι μπορείς να μυρίσεις τη μούχλα από τους τοίχους, προσφέροντας έτσι μια αυθεντικότητα στο κόσμο και τα δρώμενα της ταινίας. Φυσικά ο Del Toro γνωρίζει πως να απογειώσει όλα τα προαναφερθέντα στοιχεία με την δεξιοτεχνική σκηνοθεσία του. Επιλέγει να ξεκινήσει την ταινία του με την ονειρική εικόνα του διαμερίσματος της πρωταγωνίστριας βυθισμένο στο νερό, εδραιώνοντας έτσι τη προσέγγιση της ταινίας, ενώ στην υπόλοιπη διάρκεια χρησιμοποιεί απαλές κινήσεις της κάμερας συνοδευόμενες από την γλυκόπικρη μουσική του Alexandre Desplat, ενισχύοντας την αίσθηση ότι βρισκόμαστε σε όνειρο. Βέβαια αν και ο Del Toro γνωρίζει πως να αποδώσει οπτικά ένα παραμύθι, σπάνια καταφέρνει να το πει σωστά.
Στο Pan’s Labyrinth δανείστηκε αφηγηματικά στοιχεία από παραμύθια, αλλά φρόντισε να ανατρέψει τις προσδοκίες μας με κατάλληλο τρόπο. Έτσι υπήρχε αληθινός φόβος για τη μοίρα των πρωταγωνιστών. Επίσης ο Del Toro είχε φροντίσει να διαχωρίσει αρκετά το παραμυθένιο κόσμο από το αληθινό περιβάλλον του Ισπανικού Εμφυλίου. Αντίστοιχα στο Shape of Water, δεν διαχειρίζεται τα δύο αυτά στοιχεία εξίσου καλά. Σε κανένα σημείο η ιστορία δεν καταφέρνει να ξεφύγει από τις προφανείς επιρροές του σκηνοθέτη της, τις οποίες μας επιδεικνύει επανειλημμένα σε τηλεοράσεις και κινηματογραφικές οθόνες αφού δεν έχει βρει έναν πιο οργανικό τρόπο να τις ενσωματώσει στη ταινία. Η αγάπη του για τα ασπρόμαυρα μιούζικαλ και τις ιστορίες αγάπης είναι ξεκάθαρη και ως ένα σημείο γλυκιά, αλλά δεν μοιάζει αναγκαία για την ιστορία. Με λίγα λόγια οι επιρροές του Del Toro έδώ φαίνεται να τον ελέγχουν περισσότερο απ’ ότι αυτός εκείνες. Σίγουρα δεν βοηθάει και το γεγονός ότι μετά τη μέση η ταινία χάνει τον ρυθμό της, καθώς περιπλανιέται άσκοπα και καταλήγει να φαίνεται αρκετά μεγαλύτερη σε διάρκεια απ’ ότι είναι.
Το σενάριο παίρνει όλες τις κατευθύνσεις που πιστεύεις ότι θα πάρει, καθιστώντας δύσκολο το να ανησυχήσουμε για τους πρωταγωνιστές. Επιπροσθέτως επειδή αυτή τη φορά δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα σε παραμύθι και πραγματικότητα, αλλά μια μείξη των δύο, όταν γίνεται απόπειρα σχολιασμού αληθινών κοινωνικών προβλημάτων φαίνεται αταίριαστη και άγαρμπη. Γενικότερα η διακριτικότητα λείπει από το σενάριο. Έχουμε μια φτωχή κουφή καθαρίστρια, μια φτωχή μαύρη καθαρίστρια έναν αξιαγάπητο, γκέι, άνεργο ζωγράφο και ένα ψαράνθρωπο ενάντια σε έναν ρατσιστή, πιόνι του κατεστημένου. Μερικές φορές το να υπονοείς κάτι είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το να το τρίβεις στα μούτρα του κοινού σου. Παρόλα αυτά δεν μπορώ να παραπονεθώ πολύ, μιας και όλοι οι χαρακτήρες είναι ξεχωριστοί και ενδιαφέροντες.
Κατά τη γνώμη μου ξεχωρίζει ο Richard Jenkins στο ρόλο του ζωγράφου, αλλά και Octavia Spencer στο ρόλο της λαλίστατης και πληθωρικής Zelda, συμπληρώνει ιδανικά την Elisa. Η ερμηνεία της Sally Hawkins, αν και σίγουρα καλή, μερικές φορές είναι κάπως γλυκανάλατη για τα γούστα μου. Τουλάχιστον η σεξουαλική της όρεξη τη κάνει να ξεχωρίσει από αντίστοιχες ηρωίδες. Η σχέση που αναπτύσσει με τον Αμφίβιο Άντρα του Doug Jones (έναν εξαιρετικό ηθοποιό που πιθανότατα δεν γνωρίζετε, επειδή έχει περάσει τη καριέρα του κάτω από προσθετικά μακιγιάζ), είναι κάπως βιαστική, αλλά δικαιολογημένη. Άλλωστε όπως εξηγεί η Elisa στον ζωγράφο φίλο της, ερωτεύεται περισσότερο την ιδέα ενός ανθρώπου που δεν καταλαβαίνει ότι έχει πρόβλημα. Αν και εγώ πιστεύω πως οι ψαρένιοι κοιλιακοί έπαιξαν τον ρόλο τους. Σίγουρα πάντως θα προτιμούσα η σχέση τους να μην είχε πάρει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση! Όσον αφορά τον δεσποτικό Strickland, ο Michael Shannon κάνει ότι μπορεί για να τον αναβαθμίσει από έναν καρτουνίστικο ανταγωνιστή, αλλά το σενάριο αργεί αρκετά για να του δώσει ενδιαφέροντα πράγματα να δουλέψει. Τουλάχιστον μέχρι το τέλος έχουμε μια ιδέα για τα κίνητρα που πυροδοτούν τον φανατισμό του.
Το The Shape of Water είναι ένα παραμύθι για την μοναξιά και την καταπίεση που μπορεί να βιώσει κάποιος διαφορετικός, κάποιος μπροστά από την εποχή του. Πολλοί κριτικοί έχουν εξυμνήσει την ταινία για αυτό της το μήνυμα, αλλά προσωπικά δεν θεωρώ ότι προσθέτει κάτι καινούργιο και βαθύ στη συζήτηση. Σίγουρα διέθετε το ταλέντο πίσω και μπροστά από την κάμερα για κάτι εξαιρετικό, που θα δικαιολογούσε καλύτερα τις 13 υποψηφιότητες για Όσκαρ, χωρίς όμως αυτό να υποβαθμίζει το αποτέλεσμα. Ως έχει πρόκειται για μια αξιόλογη ταινία, η οποία αντανακλά την αγάπη του δημιουργού της για την τέχνη του. Ίσως θα ήταν καλύτερο σε μερικά σημεία να τιθασεύσει αυτή την αγάπη, αλλά σπανίζει πλέον να βλέπεις μια ταινία που ο σκηνοθέτης γύρισε κυρίως για τον εαυτό του. Αν μη τι άλλο μου φαίνεται τρελό πως μια τόσο όμορφη και άψογα φτιαγμένη ταινία κόστισε λιγότερο από 20 εκατομμύρια, σε μια εποχή όπου πολύ πιο κενά και ανούσια blockbuster χρειάζονται τα δεκαπλάσια λεφτά για να φτιαχτούν. Εν τέλει το Shape of Water μπορεί να σας φανεί αφελές ή εγκάρδιο. Προσωπικά εμένα μου φάνηκε και τα δύο και παρότι δεν παραδόθηκα εντελώς στη γοητεία του ευχαριστήθηκα πολύ την θέαση του.
Βαθμολογία: 7/10
Ορέστης
