Ίσως το είδος ταινιών που μου λείπει περισσότερο από τον κινηματογράφο είναι η κωμωδία. Με εξαίρεση τις ετήσιες προσπάθειες του Will Farrel και της Melissa McCarthy να επανεφεύρουν τα όρια της σαχλαμάρας, είναι πλέον αρκετά σπάνιο να δεις κωμωδίες στο σινεμά. Βέβαια κωμικά στοιχεία συνεχίζουν να διεισδύουν όλο και πιο έντονα στις blockbuster ταινίες, αλλά προσωπικά λαχταρούσα ένα αμιγώς κωμικό φιλμ. Ευτυχώς για μένα ο Armando Iannucci ικανοποίησε αυτή μου την επιθυμία με το The Death of Stalin. Νομίζω ότι και από το τίτλο μόνο μπορείτε να καταλάβετε την βασική υπόθεση της ταινίας. Ο θάνατος του Στάλιν, Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος και πιο ισχυρού ανθρώπου της τότε Σοβιετικής Ένωσης, θα αφήσει ένα τεράστιο κενό εξουσίας, το οποίο φυσικά θα σπεύσουν να καλύψουν ενθουσιωδώς τα υψηλόβαθμα στελέχη του. Έτσι ξεκινάει μια μάχη πάνω από το πτώμα του Στάλιν, κυριολεκτικά και μεταφορικά, για το ποιος θα συγκεντρώσει την απόλυτη εξουσία.
Πιθανότατα η υπόθεση να μην σας ακούγεται ιδιαίτερα αστεία εκ πρώτης όψεως, αλλά το χιούμορ βρίσκεται στην εκτέλεση. Ο Iannucci δεν φοβάται να αστειευτεί με τον παραλογισμό που επικρατεί πάντα σε τέτοιου είδους καθεστώτα, βρίσκοντας κάτι κωμικό ακόμα και στις πιο άσχημες καταστάσεις. Δεν μας ζητάει να γελάσουμε με την σκληρότητα, αλλά με την μικροπρέπεια αυτών που την διαπράττουν. Μάλιστα η κωμωδία δημιουργείται πολλές φορές από την αντίθεση ανάμεσα σε μια αποτρόπαια πράξη και την ατάραχη αντίδραση των πρωταγωνιστών. Οι συμπεριφορές των χαρακτήρων της ταινίας, που εμπλέκονται σε ένα ατέρμονο πολιτικό παιχνίδι, είναι τόσο σουρεαλιστικές όσο και πιστευτές, πετυχαίνοντας την ιδανική ισορροπία ανάμεσα στο αστείο και το τραγικό. Σε μια από τις καλύτερες σκηνές του έργου, όπου ο πολιτικός Molotov είναι υπερβολικά πρόθυμος να αφορίσει την αγαπημένη γυναίκα του για την προδοσία της στο Κόμμα, η ταινία αποτυπώνει την ουσία του απολυταρχισμού. Δηλαδή ότι ακόμα και οι πιο ισχυροί κρύβονται πάντα πίσω από μάσκες, φοβούμενοι ότι οποιαδήποτε πράξη και δήλωση τους μπορεί δυνητικά να παρερμηνευτεί σαν προσβολή της εξουσίας και να χρησιμοποιηθεί από τους αντιπάλους τους.
Πέρα όμως από το φόβο και την υποκρισία, ο Iannucci δεν χάνει ευκαιρία να επισημαίνει την ανικανότητα των χαρακτήρων, η οποία έρχεται σε αντιδιαστολή με την τεράστια δύναμη που κατέχουν, με τρόπο παρόμοιο με εκείνο του Kubrick στο Dr. Strangelove. Η ηλιθιότητα περνιέται για συνωμοσία, η συνωμοσία για ηλιθιότητα και είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις πλέον το ένα από το άλλο. Πιο ανίκανος απ΄ όλους παρουσιάζεται ο διάδοχος του Στάλιν, Malenkov, ο οποίος αδυνατώντας να επιβάλλει τη θέληση του παρά μόνο στα πιο επουσιώδη ζητήματα, συμφωνεί πάντα με τον τελευταίο που συνομίλησε. Έτσι το πραγματικό πολιτικό παιχνίδι παίζεται ανάμεσα στους Beria και Krushchev, με τον πρώτο να προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια των ανίκανων παιδιών του Stalin και το τελευταίο να παλεύει να πάρει τα υπόλοιπα μέρη της επιτροπής με το μέρος του. Οι διάλογοι αυτών των τριών μεταξύ τους ή με τους υπόλοιπους χαρακτήρες δεν παύουν ποτέ να είναι απολαυστικοί, πράγμα ιδιαίτερα ωφέλιμο μιας και η ταινία αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από αυτές τις συζητήσεις.
Αρχικά βλέποντας την ταινία, μου δόθηκε η εντύπωση ότι επρόκειτο για μεταφορά θεατρικού έργου, λόγω της αφθονίας των διαλόγων. Προς μεγάλη μου έκπληξη όμως το The Death of Stalin είναι διασκευή του ομώνυμου κόμικ. Τελικά δεν γίνεται να ξεφύγεις από τις μεταφορές κόμικς στο σύγχρονο κινηματογράφο! Εμφανίζονται ακόμα και εκεί που δεν το περιμένεις. Πιο πολύ ξαφνιάστηκα διότι τα κόμικς σαν μέσο βασίζονται εξίσου στην εικόνα και το κείμενο και έτσι περιμένω από μια κινηματογραφική μεταφορά να δώσει έμφαση στο οπτικό κομμάτι. Στο The Death of Stalin όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Είναι εμφανές ότι το δυνατό σημείο του Iannucci είναι οι πολιτικοί διάλογοι. Όταν όμως η ταινία αναγκάζεται να κάνει ένα διάλειμμα από τις συζητήσεις, δεν καταφέρνει να αποδώσει καλά την αίσθηση της Σοβιετικής Ένωσης. Η σκηνοθεσία είναι αρκετά επίπεδη για να αποτυπώσει το πομπώδες κλίμα που επικρατούσε, ενώ οι σκηνές που μας δίνουν μια ιδέα για την καθημερινή ζωή σε ένα τέτοιο καθεστώς, είναι λίγες και σχετικά αταίριαστες με το κλίμα της ταινίας. Μόνο η αρχική σκηνή πλησιάζει στα παραπάνω, όμως εν τέλει δεν παίζει κανένα ρόλο στην ιστορία και δεν περιλαμβάνει κανέναν από τους κύριους χαρακτήρες.
Τουλάχιστον η ταινία γνωρίζει ποιό είναι το δυνατό της σημείο και επενδύει σε αυτό. Ακόμα και όταν υπάρχει μια υποψία ότι οι διάλογοι μπορεί να κουράσουν, η είσοδος του Jason Isaacs στο ρόλο του στρατιωτικού Zhukov αναζωογονεί την ταινία. Μπορεί ο Isaac εμφανισιακά να μην θυμίζει τον πραγματικό άνθρωπο που υποδύεται, όμως προσδίδει μια ιδιαίτερα διασκεδαστική ενέργεια και πληθωρικότητα στο χαρακτήρα του. Είναι φωνακλάς, άξεστος και η ιδανική αντίθεση στο κόσμο της προσποίησης που έχουμε συνηθίσει μέχρι τότε. Άλλωστε κανένας από το υπόλοιπο καστ δεν πλησιάζει ιδιαίτερα τους χαρακτήρες τους εμφανισιακά, ενώ δεν μπαίνουν καν στην διαδικασία να μιλήσουν με τις καρτουνίστικες ρώσικες προφορές, που έχουμε βαρεθεί να ακούμε από το Hollywood. Αν μη τι άλλο τα παραπάνω συνεισφέρουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα, που δεν είναι ο ρεαλισμός, αλλά η πολιτική φάρσα. Με βάση τους χαρακτήρες, η επιλογή κάθε ηθοποιού φαίνεται ιδανική. Ειδικά ο Jeffrey Tambor είναι εξαιρετικός στο ρόλο του εκ φύση συγκαταβατικού και παθητικού Malenkov, που κρίνεται να αναλάβει την εξουσία, ενώ χαίρομαι που, μετά από τόσο καιρό, βλέπω ξανά τον Steve Buscemi σε ένα ρόλο που επιδεικνύει τις υποκριτικές του ικανότητες.
Είχα υπόψιν μου την δουλειά του Iannucci στη σειρά Veep και στην ταινία In the Loop και αν το The Death of Stalin είναι ενδεικτικό των ικανοτήτων του, σίγουρα πρέπει να τα δω. Ο σκηνοθέτης/σεναριογράφος δείχνει ότι γνωρίζει άψογα όχι μόνο στο πως λειτουργεί ο απολυταρχισμός, αλλά και το πόσες ευκαιρίες για αστεία δίνει. Δυστυχώς συχνά υποτιμάται η αξία της κωμωδίας εξαιτίας της εκ φύσεως «ελαφριάς» διάθεσης της, όμως είναι αυτή η ελαφρότητα που κάνει σοβαρά θέματα πολύ πιο προσβάσιμα. Η κωμωδία είναι ένα από τα πιο σημαντικά είδη στο κινηματογράφο, χάρις στη τάση της να προκαλεί τις κοινωνικές συβάσεις και σε μια εποχή που φαίνεται να εκλείπει από τις κινηματογραφικές αίθουσες, ταινίες όπως το The Death of Stalin μας υπενθυμίζουν το πόσο απαραίτητη είναι. Αν έχετε την ευκαιρία δείτε την στο σινεμά, αν και έχει βγει ήδη σε torrent (δεν το μάθατε από εμένα όμως).
Βαθμολογία: 7/10
Ορέστης
[vc_row][vc_column][thb_gap height=”45″][thb_postcarousel title_position=”bottom-title” columns=”3″ navigation=”true” source=”size:20|post_type:post”][thb_gap height=”45″][/vc_column][/vc_row]
