Μιας και το Eurobasket 2017 πλησιάζει στο τέλος του και θα μας λείψουν οι καθημερινές μεταδόσεις αγώνων μέχρι την έναρξη της μπασκετικής σεζόν, ήρθε η ώρα για ένα αφιέρωμα στις καλύτερες ταινίες με θέμα το μπάσκετ. Στον κινηματογράφο, οι αναφορές στο άθλημα είναι πολλές και έχουν γυριστεί δεκάδες σχετικές ταινίες. Οι θεματικές τους είναι κοινότοπες και συχνά επαναλαμβανόμενες: βιογραφία ενός αθλητή, ένας προπονητής αναγκάζεται να αναλάβει μια ομάδα χωρίς προοπτικές και την οδηγεί στην καταξίωση, ένας νεαρός αθλητής που τον στοιχειώνουν φαντάσματα από το παρελθόν κ.ά. Οι ταινίες αυτές όπως πιθανόν αντιλαμβάνεστε, στοχεύουν στο νεανικό συνήθως, φίλαθλο κοινό και βασίζονται κυρίως στο πάθος και στη συγκίνηση που προκαλεί το άθλημα, στον ενθουσιασμό του θριάμβου, και όχι τόσο στις ερμηνείες ή στις κινηματογραφικές τεχνικές. Ας ρίξουμε μια ματιά σε κάποιες από τις μπασκετικές ταινίες που ξεχωρίζουν.
Sapņu komanda 1935 / Dream Team 1935 (2012)
Μια από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις της λίστας, η ταινία Sapņu komanda 1935 από τη Λετονία παρουσιάζει την πορεία της εθνικής ομάδας μπάσκετ της χώρας, η οποία έφτασε στην κατάκτηση του πρώτου Eurobasket, που διοργανώθηκε το 1935. Η ταινία συνδυάζει με μοναδικό τρόπο δύο αταίριαστα φαινομενικά πράγματα: την μεσοπολεμική αισθητική και κοσμοθεωρία και το μπάσκετ. Επικεντρώνεται στους ανθρώπους και όχι στο άθλημα, με φοβερά κοντινά πλάνα, όπου ξεχωρίζει η εκφραστικότητα των ηθοποιών, ενώ η κάμερα δε μένει λεπτό στατική, όπως ακριβώς και οι παίκτες στο παρκέ, μεταφέροντας στο θεατή την ατμόσφαιρα κάθε στιγμή. Η ταινία, με καυστικότητα, χιούμορ και jazz μουσική υπόκρουση, ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες του είδους. Ο γνωστός Λετονός καλαθοσφαιρισής Jānis Blūms πριν το Eurobasket του 2013 δήλωσε ότι η ταινία αυτή αποτέλεσε σπουδαία έμπνευση για την προσπάθειά του, ενώ και φέτος με τη συμμετοχή του νέου αστεριού Kristaps Porzingis, η ομάδα της Λετονίας ήταν πολύ ανταγωνιστική. Αν και η ταινία δεν έχει γίνει ευρύτερα γνωστή παγκοσμίως, πιστεύω πως αξίζει το χρόνο σας και αν τη βρείτε διαθέσιμη μην την χάσετε! Είναι μικρή παραγωγή, αλλά ιστορικής σημασίας ταινία!
Glory Road (2006)
Η ταινία Glory Road, ίσως η αφορμή το αφιέρωμα αυτό, είναι μια από τις γνωστότερες και πιο δυνατές ταινίες σχετικά με το μπάσκετ. Μεταφερόμαστε στο Texas του 1966 όπου ένας νέος, φιλόδοξος προπονητής, ο Don Haskins (Josh Lucas), εντάσσει στην κολεγιακή ομάδα που προπονεί μαύρους αθλητές, για πρώτη φορά στην ιστορία του αθλήματος, και αγωνίζεται ενάντια σε προκαταλήψεις και στερεότυπα για να πετύχει την καθολική αποδοχή τους από τη μπασκετική κοινότητα. Βασισμένη σε αληθινή ιστορία, χωρίς να παραμένει πιστή σε αυτή μιας και την εποχή εκείνη έπαιζαν ήδη μπάσκετ αρκετοί μαύροι αθλητές, εντάσσει τα γεγονότα στο ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής, επιχειρώντας να στηλιτεύσει το ρατσισμό. Παρόλο που δεν καταφέρνει να αποφύγει τη συναισθηματική ευκολία και το διδακτισμό, αφηγείται με ένταση και πάθος μια ιστορία εξιδανικευμένη μεν, μεγαλειώδη δε, που υμνεί πάνω απ’ όλα τη δύναμη ψυχής και την επιδραστικότητα του αθλήματος στην κοινωνία. Άλλη μια σημαντική ταινία για την ιστορία του αθλήματος.
Αντίστοιχες ταινίες:
Hoosiers (1986):
Ένας ξεγραμμένος προπονητής (Gene Hackman) αναλαμβάνει μια μικρή λυκειακή ομάδα στην Indiana και, με τη βοήθεια ενός παλιού παίκτη που τώρα έχει παραδοθεί στις κραιπάλες (Dennis Hopper), την οδηγεί στους τελικούς του πρωταθλήματος.
Coach Carter (2005):
O ομώνυμος προπονητής (Samuel L. Jackson) στο λύκειο Richmond θέτει ως προτεραιότητα την μόρφωσή των νεαρών παικτών που προπονεί για να εξασφαλίσει το μέλλον τους. Αλλά όταν αυτοί δεν ακολουθούν τις οδηγίες του, τα πράγματα ξεφεύγουν από τον έλεγχο.
Believe in me (2006):
Στη δεκαετία του 1960, ένας φιλόδοξος προπονητής (Jeffrey Donovan) καταλήγει να προπονεί μια λυκειακή ομάδα κορασίδων στην Oklahoma, την οποία καλείται να δυναμώσει όσο το δυνατόν περισσότερο, ενάντια στο συντηρητισμό και τον προεστό της πόλης (Bruce Dern).
White men can’t jump (1992)
Ο Sidney (Wesley Snipes) και ο Billy (Woody Harrelson) αλωνίζουν τα γήπεδα του δρόμου στο L.A., προσπαθώντας μέσα από στημένα στοιχήματα, εκμεταλλευόμενοι το ταλέντο τους, να ξεπληρώσουν τα χρέη τους και να ζήσουν τις οικογένειές τους. Μια ταινία cult τολμώ να πω, χωρίς ιδιαίτερες σεναριακές ή σκηνοθετικές εκπλήξεις, μιμείται επιτυχώς το κλίμα στα γήπεδα του δρόμου και αποτυπώνει στην οθόνη εντυπωσιακές αγωνιστικές φάσεις. Με επίκεντρο τον απολαυστικό κλασικό Harrelson, η ταινία ξεχειλίζει ζωντάνια, ενεργητικότητα, πάθος για ζωή, κερδίζει το θεατή με την ειλικρινή απόδοση των χαρακτήρων, που είναι ανθρώπινοι και πολυδιάστατοι, και το αστείρευτο χιούμορ. Δίνει μια απελευθερωτική αίσθηση, ανάλογη με αυτή του True Romance, ότι ο άνθρωπος παίρνει τη ζωή στα χέρια του και ανεξάρτητα από τα λάθη που θα κάνει, τα οποία αναμφισβήτητα είναι πολλά, αυτό είναι το δικό του παιχνίδι και πρέπει να πάρει αποφάσεις και να τα βγάλει πέρα. Ουσιαστικά, υλοποιεί κυριολεκτικά τη μεταφορική έκφραση «όλη η ζωή σου κρίνεται στο γήπεδο». Ο Stanley Kubrick μνημόνευε την ταινία αυτή ως μία από τις αγαπημένες του.
He got game (1998)
O πατέρας (Denzel Washington) ενός πολλά υποσχόμενου νεαρού αθλητή (Ray Allen) βρίσκεται στη φυλακή για τη δολοφονία της συζύγου του και προσπαθεί να πείσει το γιο του να σπουδάσει σε ένα συγκεκριμένο κολλέγιο έτσι ώστε να μειωθεί η ποινή του. Στην ταινία αυτή, που είναι γραμμένη και σκηνοθετημένη από τον Spike Lee, πρωταγωνιστούν επίσης η Rosario Dawson και η Milla Jovovich. Δραματική, χωρίς να συγκινεί, αρκετά προβλέψιμη, προσπαθεί να καταπιαστεί με πολλά ζητήματα, πρακτικά και ηθικά, αλλά για να αντισταθμίσει το βάρος της οικογενειακής τραγωδίας, σε πολλά σημεία είναι τελείως επιφανειακή. Η αλήθεια είναι ότι δε με πείθει ο Ray Allen ως πρωταγωνιστής, δεν έχει μπει στο πετσί του ρόλου. Δε λέω, ήταν φοβερός αθλητής στο NBA (δεν έχω χωνέψει ακόμα ότι μεγάλωσε και έχει αποσυρθεί), αλλά σαν ηθοποιός, στο ρόλο αυτό είναι υπερβολικά ψυχρός, ανέκφραστος, αδιάφορος. Η ταινία έχει πολλά να πει, αλλά θα μπορούσε να είναι καλύτερη.
Αντίστοιχες ταινίες:
Above the Rim (1994):
Ένας πολλά υποσχόμενος νεαρός αθλητής τελειώνει το λύκειο και καλείται να αποφασίσει για το μέλλον του και να βρει την ισορροπία στις σχέσεις με τους φίλους του.
Love and Basketball (2000)
Μια ταινία με διαφορετική προσέγγιση από τις υπόλοιπες, παρουσιάζει τη σχέση δύο ανθρώπων, του Quincy (Omar Epps) και της Monica (Sanaa Lathan), καθώς τα χρόνια περνούν, χωρίζοντάς τη σε τέσσερις περιόδους, με σημείο αναφοράς το μπάσκετ. Ξεκινώντας από την παιδική τους ηλικία σε μια γειτονιά του L.A., φωτίζει την εξέλιξη της αγάπης του καθενός για το άθλημα και πως αυτή αντανακλάται στη σχέση τους. Αξιομνημόνευτος ο γυναικείος χαρακτήρας, που επιδεικνύει πρωτόγνωρο πείσμα και δυναμισμό, καταρρίπτοντας τις στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικά με το ρόλο της γυναίκας. Εκτός από αυτό, όμως, η ταινία είναι γεμάτη κλισέ, με παρωχημένη αισθητική, στημένη σκηνογραφία και απλοϊκό σενάριο, με αποτέλεσμα να καταλήγει γλυκανάλατη, δακρύβρεχτη, ρομαντική κομεντί… ώσπου ξαφνικά εμφανίζεται ο σωσίας του Μητσοτάκη (ο σχολιαστής αγώνων Dick Vitale), η Tyra Banks και γενικότερα πολλή φασαρία και δράμα χωρίς λόγο.
Αντίστοιχες ταινίες:
One on one (1977):
Ένας νεαρός παίκτης-φαινόμενο στο σχολείο του κερδίζει υποτροφία για το κολλέγιο, εκεί όπου θα δυσκολευτεί να αντεπεξέλθει στις αυξημένες αγωνιστικές απαιτήσεις αλλά και στις ακαδημαϊκές του υποχρεώσεις.
Rebound: The Legend of Earl ‘The Goat’ Manigault (1996)
Όταν ζήτησαν από τον Kareem Abdul-Jabbar στο τέλος της καριέρας του να ξεχωρίσει τον πιο δυνατό αντίπαλο, η απάντησή του ήταν “That would have to be ‘The Goat’” αναφερόμενος στον αθλητή Earl Manigault. Η τηλεταινία “Rebound” είναι μια αξιόλογη μεταφορά της ζωής του θρύλου αυτού στην οθόνη. Ο Earl (Don Cheadle) με το ταλέντο του και τις αθλητικές του ικανότητες είχε ξεχωρίσει από μικρός στους αγώνες μπάσκετ δρόμου και αναμενόταν να γίνει ένας μεγάλος σταρ. Όμως η δυσκολία του να διαχειριστεί τη φήμη και τα προβλήματά του στο κολλέγιο είχαν ως αποτέλεσμα να εθιστεί στα ναρκωτικά και να μπει φυλακή. Τελικά δεν έπαιξε ποτέ επαγγελματικά μπάσκετ και αφιέρωσε τις προσπάθειές του στην προώθηση του αθλήματος στις νέες γενιές. Απρόσμενα σκληρή και ρεαλιστική, η ταινία φωτίζει ουσιαστικά την ψυχοσύνθεση του αθλητή, τα πάθη, τις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης. Τα κενά στο σενάριο είναι πολλά και η σκηνοθεσία ελλιπής, με μια κάμερα που απλά καταγράφει τα γεγονότα. Τα πλάνα δεν αρκούν για να δώσουν στην ταινία μεγάλη καλλιτεχνική αξία, αλλά είναι υπεραρκετά για να ταρακουνήσουν και να αφυπνίσουν και τον πιο αδιάφορο θεατή, υπενθυμίζοντας ότι η επιτυχία και η αποτυχία, η δόξα και η καταστροφή είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Hoop Dreams (1994)
Το ντοκιμαντέρ Hoop Dreams, το οποίο έλαβε διθυραμβικές κριτικές, καταγράφει την πορεία δύο αγοριών που ονειρεύονται όταν μεγαλώσουν να αγωνιστούν στο NBA, από τα 12 έως τα 18 τους, παρουσιάζοντας τις προσπάθειες, τα σχολεία, τις προπονήσεις, τα προβλήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι. Οι νεαροί μοιράζονται την καθημερινότητα και τα όνειρα τους, στα οποία βυθίζονται οι θεατές στις τρεις αυτές ώρες που διαρκεί το ντοκιμαντέρ. Από τη μία πλευρά, με τις υπερβολικές λεπτομέρειες, την αργή εξέλιξη και τις συνεντεύξεις, σε πολλά σημεία γίνεται κουραστικό. Από την άλλη, μεταφέρει αντικειμενικότατα τον αγώνα και της ανησυχίες της προσπάθειας κάθε νέου που ονειρεύεται να ασχοληθεί επαγγελματικά με το άθλημα. Ο ανταγωνισμός είναι ανελέητος και η απογοητεύσεις αλλεπάλληλες. Μήπως το αμερικάνικο όνειρο είναι τελικά αμερικάνικος εφιάλτης;
Αντίστοιχες ταινίες:
Εδώ θα μπορούσαμε να παραθέσουμε δεκάδες ντοκιμαντέρ που έχουν δημιουργηθεί για θρύλους του μπάσκετ που αγωνίστηκαν είτε στο NBA είτε στην Ευρώπη αλλά και για ομάδες ολόκληρες είτε σε συλλογικό είτε σε εθνικό επίπεδο. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για έναν αθλητή, μη διστάσετε να αναζητήσετε ένα σχετικό ντοκιμαντέρ, υπάρχουν άφθονα.
Space Jam (1996)
Ο Michael Jordan καλείται να βοηθήσει τα Looney Tunes σε έναν αγώνα μπάσκετ για να απελευθερωθούν από τους εξωγήινους απαγωγείς τους. Το αποτέλεσμα είναι μια ταινία που διασκεδάζει και αυτοσαρκάζεται, όπως ακριβώς οι χαρακτήρες στα Looney Tunes. Η ταινία δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε παιδιά, αλλά δεν είναι και αρκετή για να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον σε μεγαλύτερες ηλικίες. Παρόλ’ αυτά είναι μια από τις πιο επικές, αναγνωρίσιμες ταινίες και έχει αφήσει εποχή, καθώς εισάγει τον κορυφαίο αστέρα του μπάσκετ σε έναν κόσμο υπερδυνάμεων, εκεί όπου δικαιωματικά ανήκει. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το άφθονο χιούμορ, τα διαστημικά καλάθια και την ηρωικη μάχη των “μικρών” ηρώων των Looney Tunes απέναντι στα “τερατάκια” που έχουν κλέψει το ταλέντο σπουδαίων καλαθοσφαιριστών, καθιστά την ταινία ξεχωριστή και πραγματικά απολαυστική. Στην ταινία συμπεριλαμβάνονται πολυάριθμες αναφορές στην ιστορία των cartoons και στο χώρο του μπάσκετ, ενώ η δημιουργία της αποτελεί από μόνη της καινοτομία καθώς συνδυάζει παραδοσιακές τεχνικές δημιουργίας κινουμένων σχεδίων, τρισδιάστατη απεικόνιση στον υπολογιστή και ζωντανές λήψεις. Προσέξτε το εξής: όταν το πλάνο δείχνει το διάστημα, καθώς μεταφερόμαστε στον πλανήτη των εξωγήινων, διακρίνεται πάνω δεξιά ένας μονόλιθος από την ταινία του Kubrick 2001: A Space Odyssey.
Το μπάσκετ είναι μια ενασχόληση που διαμορφώνει χαρακτήρα και χτίζει γερούς αθλητές με σεβασμό και πειθαρχία, που τα καταφέρνουν με σκληρή δουλειά και ομαδική προσπάθεια. Είναι, ταυτόχρονα ένα άθλημα που γεφυρώνει διαφορές και βοηθά τους ανθρώπους να κατανοήσουν και να αποδεχθούν τη διαφορετικότητα, πράγμα που αναγνωρίζεται διεθνώς και έχει αποτυπωθεί και στον κινηματογράφο. Αν αγαπάτε το μπάσκετ και ψάχνετε κάποια ταινία για το αγαπημένο σας άθλημα, σίγουρα κάποια από τις παραπάνω ταινίες θα σας ικανοποιήσει!
[vc_row][vc_column][thb_gap height=”45″][thb_postcarousel title_position=”bottom-title” columns=”3″ navigation=”true” source=”size:20|post_type:post”][thb_gap height=”45″][/vc_column][/vc_row]
