Προς αποφυγή παρεξηγήσεων να εξηγήσω ότι δεν έχω εξιδανικεύσει τις παλιότερες εποχές του Hollywood, καθώς γνωρίζω ότι ανέκαθεν ήταν μια βιομηχανία με πρωταρχικό σκοπό το κέρδος. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι οι mainstream παραγωγές των τελευταίων ετών γίνονται όλο και πιο τυποποιημένες και αν αυτό είναι θέμα γνώμης, το γεγονός ότι τα studio έχουν γίνει αλλεργικά στα original project είναι αδιαμφισβήτητο. Συγκεκριμένα, ενώ το 1994 οι original ταινίες αποτελούσαν το 51 % όλων των παραγωγών, το ποσοστό αυτό έπεσε στο 37% το 2004 και μόλις στο 27% το 2014. Φυσικά αυτό από μόνο του δεν είναι κακό. Μια από τις αγαπημένες μου ταινίες, το Mad Max: Fury Road, είναι sequel της παλιάς τριλογίας. Το θέμα όμως είναι ότι στην πλειοψηφία αυτών των έργων δεν είναι οι σκηνοθέτες επικεφαλείς, αλλά οι παραγωγοί. Μάλιστα, το studio τραμπουκίζει μονίμως τους δημιουργούς και τους παραχωρεί ελάχιστες δημιουργικές ελευθερίες, αναγκάζοντας τους να κάνουν τις ίδιες ταινίες ξανά και ξανά. Ως αποτέλεσμα, το να διακριθεί ένας σκηνοθέτης με την δικιά του φωνή είναι πιο δύσκολο από ποτέ.
Για να κατορθώσεις να κάνεις κάτι εξαιρετικό, είναι αναπόφευκτο πως θα πάρεις κάποια ρίσκα. Αυτή τη στιγμή, όμως, η λέξη ρίσκο είναι απαγορευμένη στο Hollywood. Αυτό συμβαίνει διότι πλέον οι ταινίες είναι στοιχήματα εκατομμυρίων και μια ενδεχόμενη αποτυχία τους θα μπορούσε να γονατίσει οικονομικά ένα studio. Η εκτεταμένη χρήση γραφικών σε συνδυασμό με το σκεπτικό ότι περισσότερο σημαίνει καλύτερο, έχει εκτοξεύσει τα κόστη των blockbuster ταινιών, ενώ παράλληλα οι πωλήσεις DVD/ Blu-Ray έχουν κατακόρυφη πτώση. Έτσι, τα studio συμβιβάζονται με το να κυκλοφορούν απλά αποδεκτές ταινίες, δίχως κάποια φιλοδοξία για κάτι καλύτερο, που μόνο σκοπό έχουν να τραβήξουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό στις αίθουσες.
Το παραπάνω επιτυγχάνεται με δύο τρόπους. Αρχικά, οι παραγωγοί φροντίζουν οι ταινίες τους να αντιγράφουν τετριμμένες πλοκές και διαλόγους από ήδη επιτυχημένες ταινίες, μερικές φορές δείχνοντας πράξεις που κανένας δεν κάνει στον πραγματικό κόσμο. Έτσι καταλήγουμε με την αντιγραφή της αντιγραφής ενός αντιγράφου, που έχοντας υποστεί τόσα στάδια ζύμωσης έχει χάσει κάθε αυθεντικότητα που κάποτε είχε. Οι ταινίες είναι τόσο ένας αντικατοπτρισμός της συλλογικής ανθρώπινης εμπειρίας όσο και μια διαρκής επιρροή σε αυτήν. Όταν λοιπόν τα έργα αντλούν έμπνευση από κλισέ και όχι από την ζωή πως μπορούμε να αναπτύξουμε μια πιο ουσιώδη συναισθηματική σύνδεση μαζί τους; Πιο σημαντική απορία όμως είναι το πώς ταινίες που υπάρχουν σε έναν κόσμο αποκομμένο από την πραγματικότητα θα μας επηρεάσουν. Αυτή είναι όμως συζήτηση για μια άλλη φορά. Συνεχίζοντας στο θέμα μας, ο δεύτερος και πιο προφανής τρόπος να κερδίσει η ταινία σου σίγουρο κοινό είναι η νοσταλγία.
Όταν αποφασίζεις να γυρίσεις remake του Jumanji με τον Rock και τον Kevin Hart ξέρεις ότι είσαι απελπισμένος για λίγο εύκολο χρήμα. Η κατάσταση με τα remake και τα sequel έχει ξεφύγει εντελώς το τελευταίο διάστημα και αυτό το φαινόμενο δεν φαίνεται να υποχωρεί σύντομα. Τα studio είναι πλέον διατεθειμένα να εκμεταλλευτούν και την πιο ξεχασμένη πνευματική περιουσία που έχουν στην κατοχή τους με σκοπό να εκμεταλλευτούν την νοσταλγία του κοινού γι’ αυτήν. Δεν χρειάζονται καν ιστορία με συνοχή και συμπαθητικούς πρωταγωνιστές. Αρκούν τα φανταχτερά γραφικά, το αναγνωρίσιμο όνομα και ένα καλό trailer, όπως απέδειξε περίτρανα το απίστευτα επιτυχημένο αλλά αβάσταχτα μέτριο Jurassic World. Αυτή τη στιγμή μεγαλύτερος ένοχος για αυτή την τακτική είναι η Disney, η οποία σκοπεύει να αναβιώσει τις παλιές τις δόξες κάνοντας άσκοπα remake των καλύτερων της ταινιών. Φυσικά θα μπορούσε να κάνει remake κάποιες από τις πιο άσημες ταινίες της που είχαν προοπτικές, αλλά αυτό θα εμπεριέχει ένα μικρό ποσοστό ρίσκου, πράγμα το οποίο πρέπει να εξαλείψει. Όταν, όμως, μια τόσο κακή ταινία όπως το remake του Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων αποφέρει ένα δις παγκοσμίως, μπορείς να κατηγορήσεις την Disney?
Κι όμως η βιομηχανία του θεάματος δεν βρισκόταν πάντα στο έλεος του φθηνού κέρδους, με τους μεγάλους παραγωγούς να κάνουν ό,τι θέλουν τους σκηνοθέτες. Μάλιστα, τη δεκαετία του ’70 μεσουρανούσαν στην Αμερική ταινίες στις οποίες έκαναν κουμάντο οι σκηνοθέτες. Όπως καταλαβαίνετε αυτή ήταν η πιο παραγωγική εποχή του Hollywood, δίνοντας μας σκηνοθέτες όπως ο Francis Ford Coppola, ο Scorcese και ο Spielberg καθώς και αριστουργήματα όπως ο Νονός Μέρος 1 και 2, η Chinatown, το Apocalypse Now και πολλά περισσότερα. Όλα τα καλά όμως κάποια στιγμή τελειώνουν. Με την άνευ προηγουμένου επιτυχία του Νονού, του Jaws και του Star Wars ο κινηματογράφος ως μέσο απέκτησε τεράστιο κοινό, το οποίο μετέτρεψε τις ταινίες σε πολιτιστικά φαινόμενα. Φυσικά τα studio δεν άργησαν να δουν τις προοπτικές κέρδους σε αυτή την εξέλιξη. Δεν ήταν όμως αυτό το συμβάν που έδωσε στα studio τον έλεγχο της δημιουργικής διαδικασίας.
Ο ανερχόμενος auteur Michael Cimino, αμέσως μετά την επιτυχία της διάσημης ταινίας του Ελαφοκυνηγός, η οποία του απέφερε Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας, άρχισε να δουλεύει στο νέο του project, Heaven’s Gate. Η φιλοδοξία του όμως ήταν εντελώς ανεξέλεγκτη, οδηγώντας σε μια χαοτική παραγωγή, επανειλημμένες καθυστερήσεις και το budget να φτάνει το τετραπλάσιο του αρχικού. Ως αποτέλεσμα η ταινία κόστισε 44 εκατομμύρια και απέφερε μόλις 3.5, καταστρέφοντας την καριέρα του Cimino και οδηγώντας το ιστορικό studio United Artists σε χρεοκοπία. Παρότι το Heaven’s Gate έχει λάβει πλέον την αναγνώριση που του αξίζει, η ζημιά που απέφερε ο εγωισμός ενός πολλά υποσχόμενου σκηνοθέτη είναι ακόμα αισθητή.
Εκτός και αν το όνομα σου είναι Nolan ή Tarantino δύσκολα οι παραγωγοί θα αφήσουν το όραμα σου ακέραιο, πόσο μάλλον τώρα με την παράνοια των cinematic universes. Αν και είναι από μια άποψη σωστό ότι ταινίες που υπάγονται σε κάποιο σύμπαν πρέπει να έχουν παρόμοιο στυλ, αυτό είναι ιδιαίτερα περιοριστικό για έναν σκηνοθέτη. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ακούμε συχνά για σκηνοθέτες που εγκαταλείπουν project λόγω δημιουργικών διαφορών με την εκάστοτε εταιρία. Πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι προστριβές των Joss Wheedon και Edgar Wright με την Marvel. O Wheedon ήταν ένας μεγάλος παράγοντας του MCU, καθώς προσέφερε τον κωμικό του τόνο και την σημαντική γνώση και εμπειρία του από τον χώρο των κόμικς. Ακόμα και αυτός όμως κουράστηκε από τις συνεχείς απαιτήσεις της Marvel να προσθέσει όλο και περισσότερα tease για την συνέχεια στο sequel των Avengers και την άρνηση τους συμπεριλάβουν περισσότερες στιγμές ανάπτυξης χαρακτήρων στην ταινία. Όσων αφορά τον Edgar Wright, ο Βρετανός σκηνοθέτης θα μπορούσε να μας έχει προσφέρει την καλύτερη ταινία του MCU με τον Ant-Man, όμως το χαρακτηριστικό στιλ του δεν ταίριαζε με τον οπτικά αδιάφορο χαρακτήρα της Marvel. Εν τέλει, η εταιρία του έδωσε credit για το γράψιμο, καθώς οι καλύτερες ιδέες ήταν δικές του, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό.
Ανεξαρτήτως του τι είδους θεατής είσαι, θεωρώ πως πρέπει να γνωρίζεις τι συμβαίνει στην βιομηχανία αυτή τη στιγμή. Αν αγαπάς την τέχνη του κινηματογράφου και επιθυμείς να συνδεθείς συναισθηματικά με μια ταινία, να εκπλαγείς, να γελάσεις, να συγκινηθείς, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να βιώσεις κάτι τέτοιο όταν οι ταινίες φαίνεται να προέρχονται από γραμμή παραγωγής και όχι από ένα γνήσιο μέρος δημιουργικότητας. Αν πάλι είσαι πιο casual θεατής που απλά θες να περάσεις ευχάριστα την ώρα σου, αργά η γρήγορα θα βαρεθείς να βλέπεις την ίδια ιστορία ξανά και ξανά και θα καταλάβεις ότι το Hollywood υποτιμά την νοημοσύνη σου. Το έχω πει χίλιες φορές ήδη και δεν θα σταματήσω να το λέω. Επιλέξτε με το εισιτήριο σας να στηρίζετε πρωτότυπες ιδέες και μην πέφτετε θύματα της χειραγώγησης. Θυμηθείτε ταινίες που σας συγκλόνισαν, που είχαν αντίκτυπο στην ζωή σας, που σας προσέφεραν κάτι ξεχωριστό και αρχίστε να το απαιτείτε αυτό από κάθε ταινία που βλέπετε. Δεν γίνεται να ζητάμε από το Hollywood να παίρνει ρίσκα αν δεν παίρνουμε και εμείς με τις ταινίες που βλέπουμε. Μόνο όταν σταματήσουμε να συμβιβαζόμαστε με την μετριότητα θα προσπαθήσει η βιομηχανία να μας προσφέρει κάτι καλύτερο.
Ορέστης[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][thb_gap height=”45″][thb_postcarousel title_position=”bottom-title” columns=”3″ navigation=”true” source=”size:20|post_type:post”][thb_gap height=”45″][/vc_column][/vc_row]
