Ο Christopher Nolan έχει αφήσει το στίγμα του στον mainstream κινηματογράφο, όπως κανένας άλλος σκηνοθέτης τα τελευταία χρόνια. Το στιλ του και η φιλμογραφία του είναι άμεσα αναγνωρίσιμο ακόμα και στους πιο αρχάριους θεατές, ενώ οι ταινίες του κατάφεραν να διασκεδάσουν και παράλληλα να προβληματίσουν το ευρύ κοινό. Περιμένοντας λοιπόν την νέα του ταινία Δουνκέρκη, που κάνει πρεμιέρα στις 24 του μηνός, ας μιλήσουμε για ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της προσφοράς του Nolan στο σκεπτόμενο εμπορικό σινεμά, τον Σκοτεινό Ιππότη. Αυτό που κάνει όμως την αναφορά στο δεύτερο μέρος της εξαιρετικής τριλογίας του Nolan ακόμα πιο ταιριαστή, είναι το γεγονός ότι ακόμα και σε μια εποχή που οι ταινίες υπερηρώων κυριαρχούν στην blockbuster σκηνή, θεωρούν το Dark Knight αξεπέραστο, εννιά χρόνια μετά την κυκλοφορία του. Φυσικά γνωρίζω ότι κάποιοι θα διαφωνούν με την παραπάνω δήλωση, αλλά η επικρατούσα άποψη ανάμεσα σε κοινό και κριτικούς φαίνεται να είναι ότι το Dark Knight αποτελεί την υψηλότερη προδιαγραφή για ταινίες υπερηρώων. Ποια είναι τα στοιχεία όμως που κάνουν την ταινία να ξεχωρίζει απ’τις υπόλοιπες;
Δεν είναι ταινία υπερηρώων
Παρότι κύριως σκοπός αυτής της επικεφαλίδας ήταν να σας τραβήξει την προσοχή, δεν απέχει τόσο πολύ από την αλήθεια. Ναι η ταινία έχει ως θέμα της τον Batman, αλλά όταν μιλάμε για είδος, η ταινία έχει περισσότερα κοινά με ένα crime drama, παρά με μια συμβατική ταινία υπερηρώων. Το είδος τέτοιων ταινιών έχει καθιερωθεί εδώ και πολλά χρόνια, χάρις στις ταινίες του Spiderman, των X-Men και του Iron-Man, ως κυρίως ανάλαφρη διασκέδαση, με συναρπαστικές σκηνές δράσεις γεμάτες γραφικά τελευταίας τεχνολογίας. Το Dark Knight απέχει αρκετά από αυτή την περιγραφή, καθώς πρόκειται για μια σκληρή, όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστική ταινία, που δίνει έμφαση σε διαλόγους και όχι στη δράση. Ο Nolan αποφάσισε να γυρίσει μια ταινία Batman στα πρότυπα του Heat (βασική έμπνευση της ταινίας), διότι το είδος crime drama του έδινε μεγαλύτερη ελευθερία να ασχοληθεί με περίπλοκα θέματα όπως η ηθική και η ψυχολογία ενός εγκληματία. Ως αποτέλεσμα η ταινία έμεινε μακριά από διάφορα κλισέ και συμβάσεις των τυπικών ταινιών υπερηρώων, ενώ παράλληλα επανεφηύρε εντελώς το συγκεκριμένο είδος.
Η φρέσκια οπτική έδωσε μια ανάσα ανανέωσης στο είδος και έκανε το κοινό να αλλάξει ριζικά τις προσδοκίες που είχε από αυτές τις ταινίες. Βέβαια ο κύριος λόγος που δούλεψε μια πιο σοβαρή προσέγγιση ήταν το ότι έμεινε πιστή στον χαρακτήρα του Batman. Τα τελευταία χρόνια ο Batman στα comics ήταν ένας ηθικά περίπλοκος χαρακτήρας με πολύ άσχημα ψυχικά τραύματα. Επομένως η ανάγκη για μια πιο ρεαλιστική μεταφορά στον κινηματογράφο, ειδικά μετά τις ταινίες-φάρσες του Joel Schumacher, ήταν επιτακτική. Δυστυχώς η επιτυχία της τριλογίας του Nolan οδήγησε σε αντιδραστικές ταινίες όπως το Man of Steel και το Amazing Spiderman, που υιοθέτησαν τον σκοτεινό τόνο ως αυτοσκοπό, ακόμα και αν ήταν εκ διαμέτρου αντίθετος με τους χαρακτήρες που παρουσίαζαν. Μόλις πρόσφατα κατάφερε μια ταινία υπερηρώων να ενσωματώσει σωστά αυτόν τον τόνο. Το Logan έχει αρκετά κοινά με το Dark Knight. Παρότι ο Wolverine έχει αλλάξει πολλά πρόσωπα στις ταινίες του, στο κοινό έλειπε μια πιο μακάβρια εκδοχή, κοντά στο πνεύμα του χαρακτήρα. Επιπλέον το Logan δεν είναι ούτε αυτό ταινία υπερηρώων, αλλά Western που παρουσιάζει τον Wolverine ως απομεινάρι μιας παλιότερης εποχής, να μάχεται την βίαιη φύση του, αρχικά μεταφορικά και έπειτα κυριολεκτικά. Μπορεί το Logan να συγκρίνεται με το Dark Knight, αυτό όμως που το κρατάει χαμηλά είναι η έλλειψη ενός συναρπαστικού κακού, αντίστοιχου του Joker.
Joker
Σε μια συζήτηση για το Dark Knight είναι αδύνατον να μην αναφερθεί ο Joker. Η αθάνατη εκδοχή του Heath Ledger σε συνδυασμό με το εξαιρετικό γράψιμο του Nolan έδωσαν σάρκα και οστά στην νέμεσης του Batman, δημιουργώντας έναν από τους καλύτερους κακούς στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο Ledger μεταμορφώθηκε πραγματικά στον χαρακτήρα του και όχι με το να στέλνει νεκρούς αρουραίους στους συμπρωταγωνιστές του, όπως ο Jared Leto. Κατάφερε να χαθεί εντελώς στο ρόλο του και με μια ομολογουμένως στοιχειωτική ερμηνεία γεμάτη πολυπλοκότητα, βάθος και πληθώρα μανιερισμών, έγινε ο Joker. Η ερμηνεία του Ledger ήταν χωρίς αμφιβολία το καλύτερο κομμάτι της ταινίας και ένα από τα ρίσκα που πήρε ο Nolan που απέδωσε πλήρως. Οποιοσδήποτε άλλος δημιουργός θα χρησιμοποιούσε πιο συντηρητικά τον κύριο ανταγωνιστή, φοβούμενος μην επισκιάσει τον πρωταγωνιστή. Ο Nolan όμως έκανε τον Joker την κινητήρια δύναμη της ταινίας. Ο Clown Prince of Crime ήταν η προσωποποίηση της αναρχίας, πράγμα το οποίο επιβεβαίωνε η κάθε του πράξη. Αλάνθαστος, αποτελεσματικός και δίχως τίποτα να χάσει, ο Joker βρισκόταν πάντα ένα βήμα μπροστά από τον Batman και δεν σταματούσε σε τίποτα προκειμένου να αποδείξει πως καταβάθος όλοι είναι το ίδιο μανιακοί με αυτόν. Εν τέλει νίκησε καθώς, ακόμα και μέσα από την φυλακή, η επιρροή του εξαπλώθηκε σαν ιός στην πόλη και κατάφερε εν τέλει να διαφθείρει και τον Λευκό Ιππότη του Gotham, Harvey Dent. Μέχρι σήμερα ο Joker παραμένει ο πιο ενδιαφέρον και απειλητικός κακός σε ταινία σούπερ ηρώων και δεν νομίζω ότι θα ξεπεραστεί σύντομα.
Gotham
Ένα από τα επιτεύγματα του Nolan είναι το ότι κατάφερε να κάνει την πόλη του Gotham να λειτουργεί σαν χαρακτήρας στις ταινίες του Batman. Αν το σκεφτείτε, κατά τη διάρκεια της τριλογίας, ο Batman παλεύει με τους εχθρούς του για την ψυχή του Gotham και στο Dark Knight η πόλη είναι βασικό κομμάτι της κορύφωσης. Η τελική μάχη μεταξύ Batman και Joker δεν δίνει έμφαση στο ξύλο μεταξύ τους αλλά στη σύγκρουση των δύο ιδεολογιών τους για το αν οι κάτοικοι του Gotham, όταν τους δοθεί η ευκαιρία, θα αποδειχθούν ήρωες ή δειλοί. Έτσι η πάλη του ήρωα να σώσει την ανθρωπότητα, που βλέπουμε τόσο συχνά, αλλάζει εντελώς διότι εδώ βλέπουμε την πάλη της ανθρωπότητας να διατηρήσει την ανθρωπιά της. Ο Nolan κατάφερε να εμπλουτίσει αυτή την ιδέα δείχνοντάς μας το Gotham από κάθε δυνατή γωνία. Από τους γιγαντιαίους ουρανοξύστες μέχρι τα φτωχά, βρόμικα σοκάκια, το Gotham είναι μια ζωντανή πόλη που συνδέεται άρρηκτα με τον Batman. Φυσικά αυτή η θεματική σύνδεση της πόλης με τον προστάτη της υπήρχε και στα κόμικς, αλλά ο Nolan κατάφερε να την αποτυπώσει με τρόπο που λίγοι έχουν καταφέρει μέχρι τώρα. Φυσικά δεν είναι ανάγκη κάθε ταινία υπερηρώων να δείχνει την σύνδεση του χαρακτήρα με την πόλη, αλλά όταν αυτό γίνεται την κάνει να ξεχωρίσει.
Όλα τα υπόλοιπα
Συνολικά το Dark Knight είναι μια εξαιρετική ταινία. Οι προαναφερθέντες λόγοι την κάνουν να ξεχωρίσει κατά τη γνώμη μου, αλλά τίποτα δεν θα ήταν εφικτό δίχως σταθερές βάσεις. Το καστ και οι ερμηνείες από όλους είναι πραγματικά άψογες. Το σενάριο των αδερφών Nolan και του Goyer είναι ιδιαίτερα καλογραμμένο και παρουσιάζει έναν πέρα για πέρα ηρωικό και αδιαμφισβήτητα ηθικό Batman, έτοιμο να κάνει την μεγαλύτερη θυσία για να σώσει την πόλη του. Αν και με διάρκεια πάνω από δύο ώρες η ταινία έχει μια ασταμάτητη ορμή και ποτέ δεν κάνει κοιλιά. Όπως πάντα η σκηνοθεσία είναι εντυπωσιακή και αυτή τη φορά πάει ένα βήμα πιο πέρα στις σκηνές δράσεις. Ο Nolan είναι δεσμευμένος να γυρίσει όσα περισσότερα μπορεί στην κάμερα, χρησιμοποιώντας γραφικά μόνο όπου χρειάζεται, ούτως ώστε το αποτέλεσμα να είναι αυθεντικό. Έτσι έχουμε σκηνές όπως την καταδίωξη στους δρόμους του Gotham, η οποία αφού τελειώσει με το φορτηγό του Joker να αναποδογυρίσει, σε αφήνει εντελώς καθηλωμένο. Το μόνο ελάττωμα που μπορώ να προσάψω εγώ είναι ότι τα σχέδια του Joker προς το τέλος γίνονται όλο και πιο απίθανα, αλλά αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτά που προσφέρει η ταινία.
Το θέμα όμως είναι αν θα καταφέρει κάποια ταινία να ξεπεράσει το Dark Knight. Εγώ προσωπικά το θεωρώ δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Η DC μετά τις απανωτές αποτυχίες της φαίνεται να βρίσκει κάπως την ταυτότητα της με την Wonder Woman, ενώ η Marvel φαίνεται να ξεπέρασε την ανάγκη να βαραίνει της ταινίες της με άσχετες στην ιστορία λεπτομέρειες που στήνουν μελλοντικά sequel και οι τελευταίες της ταινίες, όπως το Doctor Strange και το Spiderman: Homecoming, είναι μικρότερες σε σκέλος και πιο προσωπικές ιστορίες. Πιθανά λοιπόν, τώρα που οι δύο κύριοι ανταγωνιστές βρίσκονται στον σωστό δρόμο, να δούμε το επόμενο Dark Knight. Μέχρι τότε όμως το αριστούργημα του Nolan θα αποτελεί μέτρο σύγκρισης για κάθε νέα ταινία υπερηρώων.
Αν πιστεύετε ότι έχει βγει κάποια ταινία υπερηρώων καλύτερη από το Dark Knight, αναφέρετέ το στα σχόλια!
Ορέστης
