Η Cameron Post είναι μια συνηθισμένη έφηβη, και όπως όλοι οι συνηθισμένοι έφηβοι, έχει τα μυστικά της. Το μεγάλο της μυστικό θα αποκαλυφθεί όμως, όταν το αγόρι της την “πιάνει” να ερωτοτροπεί με την κολλητή της στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου. Όχι, δεν πρόκειται για μια ακόμα εφηβική φαντασίωση, αλλά για την ιστορία μιας νεαρής κοπέλας στη δεκαετία του ’90, που αναγκάζεται από τους κηδεμόνες της να μπει σε ένα κέντρο θεραπείας επαναπροσανατολισμού (conversion therapy), μετά την αποκάλυψη της “απαγορευμένης” έλξης για τη φίλη της. Η νέα ταινία της Desiree Akhavan, βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Emily M. Danforth, κέρδισε το μεγάλο βραβείο της επιτροπής στο φεστιβάλ Sundance. Eίναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες προτάσεις των 24ων “Νυχτών Πρεμιέρας”, οπότε η απόφαση να τη δω ήταν εύκολη. Η εύρεση εισιτηρίου, από την άλλη, δεν ήταν καθόλου εύκολη λόγω της μεγάλης προσέλευσης για την ταινία. Η προβολή που παρακολούθησα έγινε στο “Άστορ” την Πέμπτη 20/9, παρουσία της σκηνοθέτιδος.
Η Cameron Post είναι μια συνηθισμένη έφηβη, εσωστρεφής, πεισματάρα, ενθουσιώδης, αντιδραστική. Έχει βρει τον έρωτα στα μάτια μιας συνομήλικης φίλης της: τα μάτια τους λάμπουν, ο ερωτισμός είναι διάχυτος, η γλώσσα του σώματος μιλάει από μόνη της. Το περιβάλλον της όμως δεν σέβεται τις προτιμήσεις της, αντιθέτως την στέλνουν σε ένα ειδικό “κέντρο” θεραπείας για σεξουαλικό επαναπροσανατολισμό. Ένα σπίτι μέσα στο δάσος, το οποίο διοικεί μια ψυχίατρος που ισχυρίζεται πως η ομοφυλοφιλία είναι ασθένεια, έχει αιτίες, συμπτώματα και θεραπεία. Ζωντανό παράδειγμα ο αδερφός της, που εργάζεται κι αυτός στο “κέντρο” και κατάφερε με προσπάθεια και σκληρή δουλειά να “αλλάξει”. Όλοι οι κάτοικοι στο σπίτι είναι gay ή bi έφηβοι, που έχουν σταλεί εκεί με πρωτοβουλία των γονέων τους που ελπίζουν μια μέρα να τους δουν να αλλάζουν.
Τα παιδιά σιγά σιγά μαθαίνουν να ζουν στο νέο τους σπίτι (το οποίο είναι γι’ αυτούς και σχολείο, κουζίνα, εκκλησία, και δουλειά), να ακολουθούν τους κανόνες του, και να επιβιώνουν σε αυτό παρά την αφόρητη ψυχολογική πίεση που τους ασκείται. Οι έφηβοι, σε μια ηλικία που πρέπει να μαθαίνουν να αγαπούν τον εαυτό τους με τα ελαττώματά του και τη διαφορετικότητά του, βρίσκονται σε ένα περιβάλλον που τους ωθεί να αισθάνονται ένοχοι για το σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Έχουν εξαναγκαστεί από τους δικούς τους ανθρώπους να ζουν σε ένα περιβάλλον όπου υφίστανται καταπίεση και λεκτική κακοποίηση, όπου προσπαθούν οι ιθύνοντες να ετεροκαθορίσουν στο μυαλό τους τι είναι σωστό και τι λανθασμένο, τι σκέφτονται και τι επιθυμούν, με αποτέλεσμα να τους ενθαρρύνουν ουσιαστικά να μισήσουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Η αλληλεγγύη και η στήριξη από τους ιθύνοντες έχουν υποκατασταθεί από την ψυχολογική βία, τον εξαναγκασμό και τον θρησκευτικό καθωσπρεπισμό.
Οι έφηβοι γνωρίζονται μεταξύ τους, χτίζουν φιλικές σχέσεις και προσπαθούν όλοι μαζί να μην παρασυρθούν από τον παραλογισμό που επικρατεί. Η Cameron γνωρίζει την Erin, συγκάτοικό της στο δωμάτιο, τη Jane και τον Adam, με τους οποίους κάνει πεζοπορίες στα γύρω βουνά, και πολλά άλλα παιδιά από την τάξη της και τις ομαδικές δραστηριότητες. Είναι ένα κλειστό άτομο και δυσκολεύεται να εξωτερικεύσει τις σκέψεις της. Όλα τα παιδιά είναι μπερδεμένα καθώς αυτά που τους μαθαίνουν στο κέντρο θεραπείας ως σωστά έρχονται σε αντιδιαστολή με όσα εκείνα πιστεύουν και αισθάνονται. Όμως, καθώς οι μέρες περνούν, τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι αυτά που νιώθουν είναι αληθινά και κομμάτι του εαυτού τους, και ξεχωρίζει σαν παραφωνία ο παραλογισμός των “μεθόδων θεραπείας” και η επιπολαιότητα των υπεύθυνων του “κέντρου”.
Με πολύ διακριτικό αλλά δηκτικό τρόπο, η ταινία καυτηριάζει τέτοιες ψευδοεπιστημονικές τάχα τεχνικές που σκοπό έχουν να αλλάξουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου. Δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ατόμου μπορεί να αλλάξει με μεταφυσικές ή ψυχολογικές διαδικασίες, και η ιατρική προειδοποιεί πως τέτοιες πρακτικές είναι πιθανό να βλάψουν την προσωπικότητα, την ψυχοσύνθεση και τη σωματική ακεραιότητα των εμπλεκομένων. Το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι λόγω προκαταλήψεων και στερεοτύπων αρνούνται να δεχτούν και να αγαπήσουν έναν άλλον άνθρωπο όπως είναι και κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να τον αλλάξουν, είναι άκρως ανησυχητικό.
Δεν πρόκειται για μια καθαρά δραματική ταινία, ούτε για μελοδραματική, αλλά για μια ταινία τραγική στο βάθος της λόγω της τραγικής πραγματικότητας που απεικονίζει. Δεν ήταν λίγες οι στιγμές που ακούστηκαν στην αίθουσα δυνατά γέλια, υπάρχουν αρκετά αστεία σημεία και αυτό γιατί το σενάριο έχει αποτυπώσει πολύ επιτυχημένα το πνεύμα των χαρακτήρων των οποίων την ιστορία αφηγείται. Η ταινία βασίζεται σε ένα καλογραμμένο σενάριο, το οποίο ακολουθεί χαλαρά το βιβλίο, αλλά καταφέρνει να είναι ευφυές, πνευματώδες, καυστικό αλλά και με ευαισθησίες. Οι ερμηνείες με εξέπληξαν θετικά, με προεξέχουσα την πρωταγωνίστρια Chloë Grace Moretz (Kick-Ass, Hugo), και τους φίλους της, Sasha Lane (American Honey) και Forrest Goodluck (The Revenant). Στα θετικά της ταινίας, επίσης, η σκηνοθεσία και η φωτογραφία, που ήταν απολαυστικές. Σε ορισμένες σκηνές το κάδρο είναι μαγικό.
Στα αρνητικά τώρα, το πρώτο πράγμα είναι ότι, αν και γενικότερα έχει γίνει καλή δουλειά στους χαρακτήρες, υπάρχουν κάποιοι δευτερεύοντες χαρακτήρες που είναι πολύ καρικατούρες, ίσως και επειδή υπάρχουν πολλοί χαρακτήρες και είναι δύσκολο στο χρόνο της ταινίας να παρουσιαστούν όλοι ολοκληρωμένα. Επίσης, υπάρχουν κάποιες συναισθηματικές μεταπτώσεις και κάποιες συμπεριφορές που δεν μοιάζουν πειστικές, στο πλαίσιο του γενικότερου τόνου της ταινίας. Ακόμα, εντύπωσή μου είναι ότι η ταινία είναι λίγο υποτονική στο μεγαλύτερο μέρος της. Υπάρχουν κάποιες σκηνές που είναι γεμάτες δυναμισμό και ένταση, και στην υπόλοιπη ταινία ο ρυθμός είναι δυο βήματα πιο χαμηλός (η εσωστρέφεια των χαρακτήρων μπορεί να παίζει ρόλο σε αυτό). Δεν είναι απαραίτητα κακό αυτό. Τέλος, δεν μπορώ να πω ότι μου έχει μείνει κάτι ιδιαίτερο από τη μουσική της ταινίας, αλλά δεν πειράζει γιατί στο “κέντρο θεραπείας” όλες οι γαμάτες μουσικές, συγγνώμη, εννοώ όλες οι μουσικές που σε παρασύρουν στο κακό και στην ομοφυλοφιλία απαγορεύονται. Α και το τέλος. Λίγο μετέωρο το τέλος. Δεν έχω αποφασίσει ακόμα.
Η Desiree Akhavan, η οποία συνοπογράφει και τη διασκευή του σεναρίου από το βιβλίο, από κοντά είναι μια εξαιρετικά συμπαθής και απαστράπτουσα προσωπικότητα. Προλόγισε την ταινία ευχαριστώντας το κοινό για την μεγάλη απήχηση στα πλαίσια του φεστιβάλ και εξαίροντας την συνεισφορά των συνεργατών της στην ταινία. Μετά το τέλος της, απάντησε σε ερωτήσεις από το κοινό σχετικά με την έρευνα που προηγήθηκε της ταινίας, τη σύγχρονη πραγματικότητα στα κέντρα θεραπείας επαναπροσδιορισμού σεξουαλικού προσανατολισμού (ναι, μας είπε, υπάρχουν και σήμερα…), την ορατότητα και την εκπροσώπηση των ανθρώπων στον κινηματογράφο ανεξαρτήτως σεξουαλικής ταυτότητας, αλλά και το δικαίωμα των καλλιτεχνών να μην την αποκαλύπτουν εάν δεν το επιθυμούν (και ιδίως σε τόσο νεαρή ηλικία όπως οι έφηβοι στην ταινία). Το coming out κάθε ανθρώπου είναι μια υπόθεση καθαρά προσωπική, και δεν πρέπει να το σφετερίζεται ούτε η βιομηχανία του θεάματος, ούτε η δημοσιότητα, ούτε κανένας άλλος.
Υ.Γ. Υπάρχει προγραμματισμένη και μια δεύτερη προβολή της ταινίας, στην ίδια αίθουσα την Κυριακή 30/9, η οποία βέβαια εμφανίζεται sold out στο σύστημα, αλλά αν ενδιαφέρεστε μπορείτε να το τσεκάρετε τις επόμενες μέρες μήπως εμφανιστεί κάποια μικρή διαθεσιμότητα.
